Những ai đã từng ghé thăm Nhật Bản hoặc dùng bữa với người Nhật, chắc hẳn bạn sẽ rất quen với câu nói “いただきます” - Itadakimasu kèm theo hành động chắp tay đầy kính cẩn trước mỗi bữa ăn. Những ai lần đầu bắt gặp hành động này sẽ nghĩ rằng người Nhật đang muốn “cảm ơn vì bữa ăn” hoặc “xin phép được dùng bữa”, kỳ thực đó không phải là hàm nghĩa chân chính của câu nói này. Itadakimasu không chỉ là một lời cảm ơn đơn thuần, một hình thức chúc ăn ngon mà còn ẩn chứa ý nghĩa vô cùng sâu sắc. Cùng khám phá về nét văn hóa này qua bài viết bên dưới nhé!
Nguồn gốc “いただきます” - Itadakimasu
Người Nhật thường quan niệm rằng “Trên mỗi hạt gạo đều có 7 vị thần” (お 米こめ一粒ひとつぶ一粒ひとつぶには、 七人しちにんの 神様かみさまが 住すんでいる). Mỗi vạn vật đều hữu linh, từ cây cỏ, hoa lá, trăng sao, cho đến chim muông và các loài động vật thì sau khi chết đi đều sẽ trở thành “thần”. Người Nhật cho rằng, những sinh mệnh đã cống hiến thân mình để trở thành thức ăn cho con người đều là những vị thần đáng tôn kính, nên ta cần trân quý đồ ăn cũng chính là trân quý sự chăm sóc và bảo hộ của Thần dành cho con người.
Câu nói Itadakimasu mang hai tầng nghĩa là: đón nhận & cung kính. Theo quan niệm Phật Giáo, Itadakimasu ngoài việc thể hiện sự tôn trọng đối với tất cả các sinh vật đã hy sinh mạng sống để đem đến nguồn lương thực cho chúng ta tồn tại mỗi ngày. Câu nói còn thể hiện sự biết ơn với những người đã tạo nên bữa ăn, đó có thể là các đầu bếp, phụ bếp, nhân viên phục vụ cho đến những ngư dân đã đánh bắt được cá. Khi bắt đầu bữa ăn, câu nói còn có nghĩa là sự cam kết mình sẽ ăn thật ngon, ăn trọn vẹn và không bỏ thừa hay lãng phí.
Vì vậy, nói いただきます trước bữa ăn là một phần quan trọng trong nghi thức văn hóa Nhật Bản. Thông thường, mọi người trên bàn ăn sẽ cùng nhau nói いただきます để bắt đầu dùng bữa, nhưng việc mỗi người tự nói riêng cũng không phải là hiếm thấy. Không chỉ nói đúng, phát âm chuẩn trong quá trình tự học tiếng Nhật, mà trình tự thực hiện itadakimasu cũng rất quan trọng, với 4 bước cơ bản: chắp 2 tay vào nhau, nói いただきます, cúi đầu nhẹ nhàng để cảm ơn, nhấc đũa lên và bắt đầu dùng bữa. Tuy nhiên, khi ăn với bạn bè hoặc người thân, bạn chỉ cần nói いただきます và có thể lược bỏ bước chắp tay hay cúi đầu.
itadakimasu còn được dùng ở những hoàn cảnh khác?
Với nghĩa gốc là nhận lấy, bạn có thể dùng cụm từ này khi được nhận một đồ vật cụ thể, cũng giống như cách nói “Cho tôi xin ạ” trong tiếng Việt. Trong trường hợp này, いただきますlà cách nói lịch sự hơn của もらいます. Tinh thần itadakimasu còn thể hiện sự biết ơn đối với những thứ vô hình mà bạn được trao tặng, như lời khuyên, cái ôm, công việc hoặc một cơ hội.
Về cách sử dụng hai cách nói này, bạn có thể lưu ý nếu không chuyển về thể lịch sự mà chỉ sử dụng thể thông thường thì việc sử dụng いただく và もらう đều như nhau. Nếu bạn đang tự học tiếng Nhật hãy nhớ ghi chú lại để tránh bị đánh giá là mất lịch sự nhé!
Itadakimasu là một câu nói rất đơn giản nhưng ẩn chứa trong đó thật nhiều triết lý nhân văn của đời sống. Các bạn đừng quên nói Itadakimasu khi tới Nhật Bản hoặc khi dùng bữa với người Nhật và "Gochisousamadeshita" sau mỗi bữa ăn với ý cảm ơn người đầu bếp đã nấu một bữa ăn rất ngon.
Một số nét văn hóa trên bàn ăn của Nhật
Ngoài câu nói Itadakimasu như một nghi thức bắt đầu bữa ăn, thì người Nhật còn có nhiều quy tắc khác cũng cân được chú ý để có thể cư xử lịch thiệp hơn:
- Cầm đũa đúng cách
Theo văn hóa Nhật, cách cầm đũa đúng của người Nhật sẽ là bạn cần tách hai cây đũa ra, sau đó để chúng song song với nhau trên ngón trỏ và dưới ngón cái. Hãy đặt phần giữa của cây đũa lên giữa đầu ngón trỏ và phía trên phần móng ngón giữa, đặt ngón cái đè lên trên cây đũa trên đó. Sử dụng ngón giữa và phần móng ngón đeo nhẫn giữ phần giữa của cây đũa phía dưới. Sử dụng nguyên tắc của đòn bẩy, bạn chỉ cần dịch chuyển cây đũa trên là có thể gắp thức ăn dễ dàng.
- Đừng xé đôi miếng ăn
Thông thường các món ăn của Nhật đều được chia thành những miếng nhỏ vừa đủ ăn, người ăn nên cho cả miếng vào ăn, tránh xé nhỏ đồ ăn ra. Việc ăn cả miếng sẽ giúp bạn cảm nhận một cách đầy đủ nhất vị ngon của món ăn đó và đồng thời thể hiện sự lịch sự đối với người đối diện khi đặt miếng ăn dở xuống bát.
- Không giơ đồ ăn lên quá miệng
Khi gắp đồ ăn từ bát nhỏ vào miệng, bạn nên để bát gần miệng, không nên để đồ ăn qua miệng, để ở vj tri ngang miệng và khi ăn thường không phát ra tiếng động, trừ trường hợp ăn mỳ, tiếng húp sẽ được cho là thể hiện sự ngon miệng.
- Không Để Lại Đồ Ăn Thừa
Với lối sống tiết kiệm và kỉ luật, các bữa ăn của người Nhật thường được phục vụ vừa đủ để người ăn sẽ không bỏ thừa đồ ăn. Trong trường hợp có 1 số món bạn không thể ăn được, bạn có thể yêu cầu nhà hàng đổi sang món khác để tránh bỏ thừa đổ ăn.
- Một số lưu ý khác
Trong khi ăn, họ cũng không phát ra tiếng động. Bên cạnh đó, việc cắm bát đũa thẳng đứng vào giữa bát cơm sẽ bị xem là hành động thô lỗ. Khi rót rượu sake, bạn cũng phải rót cho người khác trước và chỉ có khi dốc cạn chai mới được rót cho chính mình.
Nếu muốn sử dụng xì dầu, đừng đổ trực tiếp lên đồ ăn, nhất là gạo trắng. Thay vào đó, hãy đổ thêm một chút xì dầu vào bát nhỏ và nhúng vào đồ ăn. Bạn có thể thêm xì dầu nếu cần nhưng đừng để thừa.
Hi vọng những chia sẻ phía trên, đã giúp bạn hiểu thêm những ý nghĩa đằng sau hành động, thường dùng của người Nhật trong các bữa ăn. Đây cũng là quy tắc ứng xử tối thiểu mà những bạn khi đi du học Nhật Bản, thực tập sinh Nhật cần nắm được khi dùng bữa với người Nhật.
________________________
𝗔𝗠𝗬 𝗝𝗔𝗣𝗔𝗡𝗘𝗦𝗘 𝗖𝗨𝗟𝗧𝗨𝗥𝗘 𝗛𝗨𝗕
59 Le Thanh Phuong, Phuong Sai Ward, Nha Trang city, Khanh Hoa province, Vietnam
amyhubvietnam@gmail.com
0258 7308 880
www.amyhub.com
