Seiza (座) là một cách ngồi trang trọng trên một tấm thảm trong tư thế quỳ, giữ thẳng lưng và nâng mông trên gót chân. Seiza có thể không thoải mái, nếu không muốn nói là có thể gây đau đớn, ngay cả đối với người Nhật, tuy nhiên kiểu ngồi này lại tổn tại bền vững đến tận bây giờ bởi những giá trị văn hóa, tính cách truyền thống ẩn sâu bên trong đó. Cùng Sora khám phá qua bài viết bên dưới nhé!
Lịch sử hình thành
Không ai rõ Seiza có từ lúc nào. Trước thời kỳ Edo, kiểu ngồi tương tự Seiza đã được các Samurai và những nghệ nhân trà đạo thực hành và được gọi là “Kashikomaru” hoặc “Tsubau”. Đến đầu thời kỳ Edo, chính xác là từ thời Shogun Tokugawa Iemitsu, Seiza trở nên phổ biến. Ban đầu, đây là kiểu ngồi quy định cho các Daimyo khi đến gặp Shogun, hoặc Shogun khi tham bái thần linh. Về sau, nó được các Daimyo mang về lãnh địa của mình và buộc các võ sĩ thực hành, dần dần được phổ biến xuống cả hạng dân thường.
Cách ngồi Seiza đúng chuẩn
Theo truyền thống, người Nhật ngồi trực tiếp trên chiếu hoặc đệm trong nhà của họ. Nhưng ngày nay nhiều loại bàn ghế đã hạn chế phần nào việc ngồi quỳ. Ngày nay, nhiều nhà hàng vẫn giữ truyền thống Seiza, vì vậy nếu bạn đến Nhật Bản, chắc chắn bạn sẽ phải đối mặt với tình huống bạn cần ngồi ở vị trí Seiza trên đệm Nhật Bản, hoặc zabuton (布 団). Kiểu ngồi này đã được quy định rất rõ ràng về tư thế ngồi cũng như hướng dẫn ngồi thế nào cho đúng: Hai ngón chân cái của hai chân xếp lên nhau, khoảng cách giữa hai đầu gối là 10 đến 15cm đối với đàn ông, đối với phụ nữ thì trong khả năng có thể khép gần vào nhau, thẳng lưng, hai tay để trên đùi, đầu hướng thẳng, miệng khép , mắt nhìn về phía trước.
Trước tiên, quỳ gối xuống chiếu Tatami. Theo người Nhật, nếu không có Tatami thì có thể thay bằng Zabuton (đệm ngồi). Việc ngồi trực tiếp lên thảm hoặc sàn gỗ sẽ làm co các cơ khớp bị đau nhức và khó khăn khi đứng dậy. Tiếp theo, kéo thẳng bàn chân, giữ gót chân ở dưới phần mông, hai ngón chân cái chồng lên nhau. Kế tiếp là hạ thấp trọng tâm của cơ thể (có thể dùng tay chống xuống để giữ thăng bằng) để điều chỉnh khoảng cách giữa hai đầu gối cho chuẩn.
Khoảng cách giữa hai đầu gối là 10 đến 15cm đối với nam, đối với nữ thì trong khả năng có thể khép gần vào nhau, cũng có trường hợp yêu cầu mở hai đầu gối thì có thể mở với khoảng cách là một nắm đấm, luôn luôn thẳng lưng để có một dáng ngồi đẹp nhất, hai tay đặt lên trên đầu gối hoặc trên đùi một cách vừa phải, đầu hướng thẳng, miệng khép, mắt nhìn về phía trước. Khi đứng dậy, dùng tay hoặc đầu gối của mình trượt sang bên trái rồi mới từ từ đứng lên. Tránh đứng thẳng dậy luôn sẽ khiến tổn thương và làm đau nhức phần chân.
Ý nghĩa ẩn sau một kiểu ngồi truyền thống
Khi tìm hiểu về cách ngồi, tư thế ngồi cũng như những quy tắc của Seiza nhiều người sẽ thấy mệt mỏi, gò bó và đau nhức cơ thể. Đa phần mọi người sẽ chỉ nghĩ đây là nét văn hóa cần tuân thủ chứ không ẩn chứa lợi ích gì cho cơ thể ngoài bị tê, gò bó vì toàn bộ thân trên của cơ thể đều dồn vào phần chân, gây cảm giác tê chân. Tuy nhiên, nếu ngồi đúng cách, Seiza sẽ mang đến nhiều lợi ích tuyệt vời như: giải phóng cho cột sống khỏi sự chèn ép của những chiếc ghế trong cả một ngày dài.
Nếu ngồi vào buổi sáng sau khi thức dậy, tư thế này sẽ giúp bạn điều hòa cảm xúc, khởi động não bộ và làm sáng khỏe đôi mắt và đặc biệt rèn luyện được tính nhẫn nại, kiên trì và sức chịu đựng của người Nhật. Bên cách lợi ích sức khỏe, Seiza còn ẩn chứa nhiều ý nghĩa khác:
- Sự khiêm tốn
Để ngồi đúng bạn cần đi qua các bước chuyển từ tốn, cử chỉ nhẹ nhàng và cuối mình khiêm nhường với người đối diện nên sẽ được xem đây cũng là một cách thực hành tính khiêm tốn. Điều quan trọng cần nhớ là ngồi theo cách này, đặc biệt là trong võ đường và đền chùa, hay trong một lớp Ikebana (nghệ thuật cắm hoa), không có nghĩa chỉ là sự lịch sự, mà là sự tôn trọng và tận tâm. Mặc dù nó là một hành vi được sử dụng để đánh giá sự tinh tế, seiza ban đầu được thực hiện trong thời đại Samurai để thể hiện sự tôn trọng và tôn vinh những người đang ngồi với bạn.
- Tính kỉ luật
Seiza đòi hỏi kỷ luật, một phẩm chất được đánh giá cao ở Nhật Bản. Đầu gối thường được giữ gần nhau, mông ngồi lên phần gót chân. Thực sự có thể gây ra một sự khó chịu rất lớn tùy thuộc vào khoảng thời gian chúng ta thực hành Seiza. Lưng phải thẳng nhưng không cứng, trong khi tay có thể đặt trên đùi. Tất nhiên, như trong bất kỳ kỷ luật, điều này đòi hỏi phải thực hành. Hãy nhớ rằng việc seiza không thực sự thoải mái, nhưng việc kiên trì luyện tập sẽ giúp bạn thực hành dễ dàng hơn.
- Tôn trọng người giao tiếp đối diện
Trong giao tiếp, mặt đối mặt trực diện là quan trọng nhất để thể hiện sự tôn trọng với người phía trước. Đặc biệt hơn là trường học hay ở nhà riêng, bạn sẽ hạn chế đưa chân về phía chủ nhà hoặc giáo viên hay phải đắn đo đứng lên ngồi xuống sao cho tinh tế, tránh thô lỗ thì Seiza sẽ là lựa chọn hoàn hảo và được nhiều phụ nữ Nhật lựa chọn khi mặc kimono (một trang phục đòi hỏi sự uyển chuyển trong di chuyển, ngồi,...)
- Xuất hiện trong nhiều sự kiện văn hóa
Seiza rất có mặt trong các sự kiện văn hóa truyền thống như trà đạo, shodo (thư pháp Nhật Bản) và ikebana (nghệ thuật cắm hoa), cũng như trong các nhà hàng kaiseki truyền thống hoặc đối với maiko và geisha . Lưu ý rằng phụ nữ giữ đầu gối sát nhau, thường đặt tay khiêm tốn lên đùi. Kiềm chế bản thân Ngồi kiểu Seiza truyền thống thực chất là kết hợp của ngồi thiền và kiểu ngồi chầu từ thời Edo, kiểu ngồi này vừa thể hiện sự tôn trọng đối với người khác vừa tạo ra sự ức chế cho bản thân trong khi tư thế phải giữ nguyên và vẫn giữ được sự bình tĩnh. Ngụ ý rằng con người sống phải có lễ nghĩa đồng thời luôn biết kiềm chế bản thân trong mọi tình huống.
Ngày nay, không còn nhiều gia đình hiện đại ưa thích kiểu ngồi truyền thống này. Tuy nhiên, với những nét đẹp văn hóa ẩm chứa bên trong một dáng ngồi như Sora đã chia sẻ, hi vọng sẽ giúp nó trường tồn theo thời gian và được nhiều người trẻ khám phá, trải nghiệm thử.
_______________
𝗔𝗠𝗬 𝗝𝗔𝗣𝗔𝗡𝗘𝗦𝗘 𝗖𝗨𝗟𝗧𝗨𝗥𝗘 𝗛𝗨𝗕
59 Le Thanh Phuong, Phuong Sai Ward, Nha Trang city, Khanh Hoa province, Vietnam
amyhubvietnam@gmail.com
0258 7308 880
www.amyhub.com
