Lịch sử Văn hóa ứng xử của người Nhật hiện đại phần lớn được cho là đã hình thành từ văn hóa thời kỳ Edo cho đến cận đại. Edo Shigusa là một hệ thống cách cư xử cho các thương nhân Nhật Bản, được dạy vào cuối thời Edo. Sau khi phục hồi và phát triển từ năm 1980, Edo Shigusa đã trở thành một tiêu chuẩn chung trong giao tiếp và là thước đo về cách cư xử không chỉ đối với các doanh nhân Nhật Bản, mà cả những người bình thường ngày nay.
Một số quy tắc trong Edo Shigusa
Quy tắc ứng xử Edo Shigusa đề cao sự kết nối giữa người với người và sự tôn trọng lẫn nhau trong giao tiếp. Những quy tắc này sẽ rèn giũa con người biết bỏ qua cái tôi ích kỉ của bản thân, thông cảm và thấu hiểu cho người đối diện đưa đến cách hành xử tinh tế, khéo léo và đáng ngưỡng mộ của người Nhật đến tận bây giờ. Cùng điểm qua một số quy tắc trong văn hóa ứng xử Edo Shigusa:
- Sự nhường nhịn
_ Nguyên tắc nghiêng ô “Kasa-Kashige”: Vào thời Edo, đường phố trong kinh thành rất hẹp nên sự va chạm lẫn nhau là điều khó tránh khỏi. Do đó, vào những ngày trời mưa, những người cầm ô sẽ thật chú ý khi đi về hướng ngược lại với người khác. Khi gặp nhau, cả hai người sẽ nghiêng ô ra phía sau mình để nước mưa trên ô không rơi trúng đối phương.
_ Sự e ngại hoạt động của bản thân sẽ làm ảnh hưởng đến người khác, đã hình thành nên lối ứng xử văn minh, tế nhị đến tận bây giờ. Điển hình như khi đi đường hẹp, mỗi cá nhân sẽ tự khép vai, nghiêng mình lại nhường cho hai bên không chạm vào nhau mà vẫn đi qua dễ dàng. Khi đi tàu điện hay xe bus, những người ngồi trước khi thấy hành khách tiếp theo bước vào. Họ sẽ nhích vào từng chút để tạo khoảng trống đủ cho người khách có thể ngồi cùng.
- Sự tôn trọng
_ Nguyên tắc “Bước 3 - 7 / Shichisan-Aruki”: nguyên tắc được hiểu là mỗi người khi lưu thông trên đường sẽ có 3 phần đường dành cho người đi bộ và 7 phần dành cho xe cộ lưu thông trên đường. Người đi bộ chỉ đi trong phạm vi một phần ba, tính từ mép đường phía trong. Một phần bảy phần đường còn lại bên ngoài sẽ dành cho những người mang vác hành lý, đang có việc gấp cần đi nhanh hoặc đang đưa bệnh nhân đến trạm y tế,...
_ Nếu bạn có ghé thăm đất nước Nhật Bản, sẽ dễ dàng bắt gặp hình ảnh mọi người đều đứng bên trái (riêng ở Osaka thì đứng bên phải) Trên một cầu thang cuốn, và một bên dành cho người đi vì vậy tránh đứng cản đường đi của người khác. Ở Osaka thì mọi người đi bên phải, bên trái danh cho người vội. Còn ở đa số các vùng khác như Tokyo thì ngược lại, bình thường đi bên trái, người vội đi bên phải.
_ Những thói quen như: rung đùi, khạc nhổ v.v. được cho là rất bất lịch sự, cần sửa ngay lập tức. Không được tự tiện cho số điện thoại, email, địa chỉ ... của người khác mà không xin phép trước.
- Trong giao tiếp với đối phương
_ Nguyên tắc xin lỗi “Ukatsu-Ayamari”: Hai người Nhật nếu đột ngột xảy ra xung đột, sự cố bất ngờ dù ở ngoài đường lưu thông, công sở hay bất cứ đâu, bạn sẽ dễ dàng nhìn thấy cả hai người Nhật đều ngay lập tức xin lỗi nhau. Họ cho rằng nếu mình xin lỗi và nhận bản thân bất cẩn trước thì câu chuyện sẽ nhẹ nhàng hơn và đối phương sẽ không bị ngượng ngùng, mối quan hệ của cả hai cũng không sức mẻ.
_ Trong giao tiếp với người Nhật, bạn không nên hỏi tuổi tác, địa vị và nghề nghiệp vì sẽ là điều khiếm nhã và thiếu tế nhị, đặc biệt là đối với phụ nữ.
_ Thời gian rất được người Nhật chú trọng, mỗi phút mỗi giây đều quý giá nên khi làm việc với người Nhật hãy nhớ luôn đúng giờ, giữ lời hứa, và luôn đặt lịch hẹn trước.
Một số điều thú vị khác
- Bạn có biết từ “Itadakimasu” mà người Nhật nói trước khi ăn để thể hiện sự biết ơn với đồ ăn, với người làm ra đồ ăn và ăn ngon miệng. Thực chất bắt nguồn từ bộ quy tắc Edo Shigusa.
- Từ thời Edo, đã có quy định rõ ràng về nơi đc hút thuốc và nơi không được hút thuốc. Tuy nhiên, dù ở nơi được phép hút thuốc nhưng có người không hút thuốc ở đó thì cũng không được hút.
- Khi đi ngang trước người khác phải giơ tay ra trước và nói ” Xin thất lễ cho tôi qua”. Ta bắt gặp hình ảnh này rất nhiều ở Nhật.
- Luôn cẩn thận, tỉ mỉ, chi tiết cũng bắt nguồn từ bộ quy tắc Edo Shigusa.
Mỗi quy tắc ứng xử này đều rất đáng cho chúng ta học tập, sự tinh tế và khéo léo trong văn hóa giao tiếp của người Nhật từ xa xưa đến nay không chỉ được áp dụng tại phạm vi trong nước mà còn được rất nhiều quốc gia khác học tập và áp dụng.
---
𝗔𝗠𝗬 𝗝𝗔𝗣𝗔𝗡𝗘𝗦𝗘 𝗖𝗨𝗟𝗧𝗨𝗥𝗘 𝗛𝗨𝗕
59 Le Thanh Phuong, Phuong Sai Ward, Nha Trang city, Khanh Hoa province, Vietnam
amyhubvietnam@gmail.com
0258 7308 880
www.amyhub.com
